1 april, 2021

Een creatieve sessie als vervanging voor de brainstorm

Creativiteit is steeds belangrijker voor bedrijven. Vraagstukken worden namelijk steeds complexer. Creativiteit helpt om te blijven en innoveren en antwoorden te krijgen. Het idee van een brainstorm is goed, maar vaak ontbreekt het aan structuur en sturing. Je verzandt snel in niet concrete en losstaande ideeën. Hoe kun je wél tot een mooi eindresultaat komen? Lees het in deze blog.

De essentie: stap uit de vaste denkkaders

Creativiteit is in het algemeen “het vermogen om iets nieuws te scheppen”. Het doel van creatief denken is vaste denkpatronen te doorbreken. Het anders aanpakken dan ‘normaal’.

We zijn geneigd om in vaste structuren te denken, eruit stappen kost veel moeite. Voor vraagstukken waar gangbare oplossingen niet meer werken en behoefte is aan vernieuwende ideeën, is creatief denken essentieel.

Uit onderzoek is gebleken dat samen creatief brainstormen niet heel effectief is. Als er in een groep nieuwe ideeën bedacht worden zijn mensen vaak tevreden over de uitkomsten maar de effectiviteit is erg laag. Er ontstaan vaak oppervlakkige ideeën waarvan de kwaliteit vrij laag is.

Maar wat werkt dan wel? Hanteer een grondige en rationele aanpak om creativiteit te stimuleren. Zorg dat je geconcentreerd en systematisch aan het werk gaat. Hierdoor creëer je de beste condities om out-of-the-box te denken.

‘Great things never came from comfort zones’

Het verschil tussen een creatieve sessie en een reguliere brainstorm

Het verschil tussen een creatieve sessie en een brainstorm is dat een creatieve sessie wordt gestuurd vanuit een bepaalde methodiek en invalshoek, zodat je veel gerichter oplossingen kunt bedenken. De dynamiek en processen lopen in een reguliere brainstorm en creatief denk uiteen. Hieronder zetten we het op een rij:

De meest bekende kenmerken van een reguliere brainstorm zijn:

• De vraag bepalen in de sessie zelf, met het nodige denkwerk. “Wie, wat, welke, waarom of hoe”.
• Individueel en in stilte je ideeën opschrijven.
• Mindmappen
• Je mond vooral dicht houden als je schrijft.
• Tweetallen of kleine groepen.
• Individueel een idee presenteren of het rijtje af.
• Eén of een paar mensen lang (of voornamelijk) aan het woord.

Het uitgangspunt van een creatieve sessie is om inzicht te krijgen in het eindproduct. Ideeën voor dit eindproduct komen niet vanzelf. Daar is creativiteit bij nodig. Een gesloten modus helpt hierbij niet. Overstappen naar een open modus is dus heel belangrijk. De kenmerken van een creatieve sessie:

• Vooraf of in de sessie een vraag of probleem bepalen. Rekening houden met alle valkuilen in het bepalen van de vraag waarmee je gaat werken.
• Vooral veel lawaai produceren als je ideeën opschrijft, met name in groepjes.
• Vooral je heel veel uitspreken tijdens het schrijfproces.
• Een groep van minimaal 4-8 man is het meest effectief. In deze samenstelling kun je inspiratie opdoen van anderen.
• Steeds een ander die presenteert.
• Veel soorten professionele denktechnieken met verschillende doelen.

De fases in creatief denken

Creativiteit is geen talent waar je mee wordt geboren, maar een methodiek die iedereen kan leren. Een belangrijk uitgangspunt is dat er een duidelijke grens bestaat tussen het bedenken van ideeën, en het selecteren (en dus oordelen) over ideeën. Er wordt dan gesproken over divergeren en convergeren.

• Divergeren is de fase waarin je vanuit een vraagstuk zoveel mogelijk oplossingen en ideeën bedenkt voor het doel of de vraag. Alles kan en mag in deze fase, kwantiteit is hier leidend.
• Convergeren is de fase waarin je keuzes gaat maken. Welke ideeën zijn het meest vernieuwend én realiseerbaar? Waar krijg je energie van en wil je verder mee?

Deze fases zijn duidelijk afgebakend in een creatief proces. En dat is meteen het grote verschil met de ‘normale’ brainstormsessie, waarin het bedenken én beoordelen van ideeën kriskras door elkaar loopt. Hierdoor stokt de creatieve flow continu en kom je nooit écht van de gebaande paden af. Realiseer je dus dat er twee verschillende fases zijn en houd hier rekening mee in een vergadering of sessie. Eerst divergeren, dan convergeren. En daar horen regels bij.

Start het creatieve proces: een stappenplan

Startfase

1. Bereid de sessie voor
Zorg dat je in een prettige ruimte kunt zitten waar je niet gestoord wordt. Stiften, grote vellen papier, post-its en kaartjes zijn nodig om alle ideeën te verzamelen en te presenteren.

2. Verzamel een diverse groep
De meest verrassende resultaten krijg je als je een groep met verschillende persoonlijkheden bij elkaar zet. Een mix tussen nieuwkomers en routiniers maar ook mensen met een grote verbeeldingskracht of juist rationele denkers. Probeer je groep te beperken tot maximaal 4-10 mensen, anders wordt het heel onoverzichtelijk. Zorg vooral dat iedereen gemotiveerd is en achter de werkvorm staat.

3. Brief je deelnemers
Als je buiten de gebaande paden wil denken moet je dit wel weten te regisseren. Het is verstandig om daarom een aantal spelregels op te stellen. Verzamel de groep en brief ze over de werkwijze, de tijd en de sfeer. Het is vooral niet de bedoeling om elkaar af te branden. Uit de gekste uitspraken komen de beste ideeën.

4. Bepaal de vraag of het doel
Het proces start vaak met een vraag, idee, onderwerp of opdracht. Het doel is samen tot oplossingen of ideeën te komen. Vaak weet je nog niet waar je heen wilt. Het is belangrijk om de doelen samen duidelijk te krijgen.

Divergerende fase

5. Genereer ideeën
Zet de timer aan en start met het genereren van ideeën. Eerst alleen, later is er ruimte voor input van anderen. De kwaliteit hoeft niet optimaal te zijn, het gaat in deze fase vooral om het produceren van zoveel mogelijk ideeën om het probleem op te lossen of het doel te bereiken. Stel je oordeel in deze fase uit: alles kan en mag!

6. Bespreek de ideeën
Is de afgesproken tijd voorbij? Evalueer de uitkomsten met elkaar. Juist door de ideeën van anderen, kom je zelf vaak weer tot nieuwe inzichten. Luister goed naar elkaar, en wees je ervan bewust dat ieders mening even zwaar meetelt. Noteer alle ideeën direct op post-its of een flip-over en ga ze één voor één langs. Dubbele ideeën worden niet meegenomen. Kijk vervolgens naar de overgebleven mogelijkheden.

Convergerende fase

7. Selecteer de beste opties
Je hebt nu de beste opties nog over. Overleg per idee of er mogelijkheden zijn om ze nog beter, sterker of leuker te maken. Heb je een alternatief dat net even iets anders is? Noteer dat dan ook.

8. Houd nog een korte sessie
Het evalueren en selecteren van de ideeën zorgt vaak weer voor nieuwe inspiratie. Houd daarom nog een keer op dezelfde manier een korte sessie. Je kunt weer beginnen met genereren en doorgaan met evalueren en selecteren.

9. Vat de resultaten samen
Nadat je de allerbeste ideeën uit de creatieve sessie geselecteerd hebt, is het goed om de sessie nog even samen te vatten. Verwijs terug naar het doel en som op wat jullie samen bereikt hebben. Wat gaan we doen met de informatie die uit de sessie naar boven is gekomen? Plan follow-up acties, maak een stappenplan en planning.

Voorbeelden van creatieve technieken

Als je de juiste setting gecreëerd hebt en het doel voor ogen hebt, zijn er verschillende creatieve technieken die je kunt toepassen. De volgende creatieve technieken zetten wij zelf regelmatig in:

De superheld (divergerende fase)

Het doel van deze methode is het probleem benaderen vanuit een ander perspectief. De superheld techniek brengt helden opnieuw tot leven in concrete probleemsituaties.

1. Neem een held of mythisch figuur in gedachten waar je voldoende over weet.
2. Beschrijf het gekozen personage op het gebied van uiterlijk, persoonlijkheid, kracht en gevoelens.
3. Vraag je af hoe jouw gekozen personage het probleem zou oplossen. Hoe zou Madonna een specifiek communicatievraagstuk aanpakken?
4. Vertaal alle creatieve ideeën naar concrete oplossingen voor het probleem.

Dr. Love (convergerende fase)

Iedereen kiest uit de reeks oplossingen dat ene idee waar ze genegenheid bij voelen. Je bent als deelnemer dus ‘verplicht’ aan te geven waar jij graag energie in wilt steken.
Deze keuze vormt het startpunt van de ontwikkelingsfase waarin je mensen precies déze ideeën laat uitwerken en uitvoeren die ze zelf het leukst vinden.

Bij Another Concept zijn wij vaak aan het werk met creatieve werkvormen. Daarmee prikkelen we elkaar om uit vaste patronen te komen. Uit deze sessie selecteren we de beste ideeën, om ze vervolgens te realiseren. Benieuwd naar een eigen creatieve sessie voor jouw bedrijf? Wij sparren graag met je! Neem contact op met ons.

Bron:Byttebier, I. (2002) ‘Creativiteit Hoe? Zo!’ Tielt: uitgeverij Lannoo nv.